Bài hát “NẮNG CHIỀU của Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn
*
Bản "Nắng Chiều" (NS Lê Trọng Nguyễn) Trình bày bởi Kim Anh & Doanh Doanh (Asia 48):
“NẮNG CHIỀU” là tên một ca khúc của nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn, được sáng tác năm 1952. Bài hát không chỉ nổi tiếng ở Việt Nam mà còn nổi tiếng ở Nhật Bản, Đài Loan và Hồng Kông.
Tại các nước nói tiếng Hoa, bài hát được biết đến với tên “越南情歌” (“Việt Nam Tình Ca”) hay “南海情歌” (“Nam Hải Tình Ca”) do Nghệ sĩ Thận Chi (慎芝) viết lời.
Trong một lần phỏng vấn, Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn đã nói về bài "Nắng Chiều" như sau:
“Tôi viết bản đó ở Huế, thời gian sau khi bỏ vùng kháng chiến về thành… Tâm sự tôi trong bài Nắng chiều nó như thế này, kể anh nghe cho vui:
‘ Sau cuộc đảo chính của Nhật vào đêm 9 tháng 5 năm 1945, có một gia đình công chức Nam triều từ Quy Nhơn chạy ra tạm trú ở Hội An, mà tôi cũng ở Hội An lúc đó. Gia đình đó có một người con gái. Tôi yêu người con gái ấy!...’ ”
Năm 1957, Lê Trọng Nguyễn vào Sài Gòn. Đúng dịp có đoàn ca nhạc Toho Geino Nhật Bản sang thăm. Ban nhạc này có nhờ người chọn ra 12 bản nhạc Việt Nam đang nổi tiếng thời đó để chuẩn bị tập dượt và trình diễn tại Sài Gòn lẫn Nhật Bản. Trong đó có bản “Nắng Chiều” và bản này đã được cô ca sĩ nhật Midori Satsuki hát.
Năm 1960 Kỹ Lộ Hà (紀露霞), một ca sĩ người Đài Loan, cô yêu mến bản “Nắng Chiều” nên viết sang lời Hoa ngữ và phổ biến bản này sang Đài Loan bằng lời ca tiếng Phúc Kiến, sau đó được nữ nghệ sĩ Thận Chi (慎芝) viết lại lời bằng âm Quan Thoại phổ biến ở Hồng Kông và các nơi khác. Nhờ những may mắn đó mà “Nắng Chiều” cứ thế được biết tới tại các nước ở vùng Đông Nam Á. Sau năm 1975, bài “Nắng Chiều” lại theo người Việt và người Việt gốc Hoa đi khắp thế giới như hiện nay.
Nhớ lại khoảng thập niên 1960 của thế kỷ trước, hội “Văn Hóa Hoa-Việt” ở vùng Quận 5 Chợ Lớn có cho phổ biến một tập nhạc Việt đã được dịch ra lời Hoa để cho con em người Hoa có thể hát nhạc Việt được. Tập nhạc này chỉ được in dưới hình thức "quay ronéo" nên không được phổ biến rộng rãi. Tôi còn nhớ trong đó các bản nhạc như "Ai Về Quê Tôi" của Tiến Đạt, Mạnh Phát; "Ngày Trở Về" của Phạm Duy; "Lúa Mùa Duyên Thắm," "Trăng Soi Duyên Lành," "Lối Về Xóm Nhỏ," của Trịnh Hưng; "Về Dưới Mái Nhà" của Xuân Tiên, Y Vân; "Duyên Kiếp" của Lam Phương... và tôi thích nhất là bài "Nắng Chiều" của Lê Trọng Nguyễn với lời tiếng Hoa thật hay. Không biết là một nhân sĩ nào đó đã dịch thật tài tình, vừa sát nghĩa với lời Việt của Lê Trọng Nguyễn lại vừa có tính cách văn chương và nhất là vừa hợp với các âm giai lên xuống của bản nhạc khi hát không bị gượng ép chút nào cả! Lời ca rất tự nhiên nên thơ như được sáng tác bằng tiếng Hoa nguyên gốc vậy! Và cũng vì thế mà cho đến nay, hơn 60 năm rồi, tôi vẫn còn nhớ như in lời ca mượt mà gợi cảm đó.
Tôi xin phép được chép lại dưới đây để người Việt gốc Hoa nào đó thích bản nhạc "Nắng Chiều" cùng hát cho vui (Nhớ là hát bằng âm "Quan Thoại,” theo chữ có màu đỏ bên dưới, chớ không phải âm Việt Hán):
夕陽 / TỊCH DƯƠNG (là Nắng Chiều)
Xi yáng
回到渡頭夕陽斜照 / Hồi đáo độ đầu, tịch dương tà chiếu,
Huí dào dù tóu, xi yáng xié zhào. / (Qua bên nước xưa là hoa về chiều)
金光疏落花葉飄搖。/ Kim quang sơ lạc, hoa diệp phiêu diêu.
Jin guang shu luò hua yè piao yao. / (Lạnh lùng mềm đưa trong nắng lưa thưa)
來到村莊舉步徬徨，/ Lai đáo thôn trang, cử bộ bàng hoàng,
Lái dào cun zhuang, ju bù páng huáng. / (Khi đến cuối thôn chân bước không hồn)
多麼懷念舊時人兒。/ Đa ma hoài niệm, cựu thời nhân nhi.
Duo me huái niàn, jìu shí rén ér. / (Nhớ sao là nhớ đến người ngày thơ)
* Từ phần hai của lời ca, tôi sẽ bỏ đi phần phiên âm Việt Hán cho đỡ rườm rà!
記得妹妹身材稍廋, / Anh nhớ trước đây dáng em gầy gầy,
Jì dé meì meì shen cái shao sou,
柔和望我雙眸閃爍。/ Dịu dàng nhìn anh đôi mắt long lanh.
Róu hé wàng wo shuang móu shan shuo.
記得當年妳過庭前，/ Anh nhớ bước em khi nắng vương thềm,
Jì dé dang nián ni guò tíng qián,
粉頰緋紅秀髮輕飄。/ Má em mầu ngà tóc thề nhẹ vương.
Fen xia fei hóng xiù fa qing piao.
- 我回來過庭前，想起誓言，心冰冷，/ Nay anh về qua sân nắng, chạnh nhớ câu thề, tim tái tê,
Wo huí lai guò tíng qián, xiang qi shì yán, xin bing leng,
不知如今，情妹呀，移戀何方？ / Chẳng biết bây giờ người em gái,duyên ghé về đâu?
Bù zhi rú jin, qíng meì ya, yí liàn hé fang?
- 我回來桑田黃，山歌對答，不再唱. / Nay anh về nương dâu úa, giọng hát câu hò, thôi hết đưa.
Wo húi lai sang tián huáng, shan ge dùi dá, bù zài cháng,
苗條俏影，紫花前，往何處尋？ / Hình bóng yêu kiều kề hoa tím biết đâu mà tìm?
Miáo tiáo qiào jing, zi hua qián, wảng hé chù xún?
沉痛記起竹蔭底下，/ Anh nhớ xót xa dưới tre lá ngà,
Chén tòng jì qi, zhù yin di xià,
含愁望我妳說"愛我"。/ Gợn buồn nhìn anh em nói "mến anh!”
Hán chóu wàng wo, ni shuo "ai wo"!
白雲浮飄夕陽殘照，/ Mây lướt thướt trôi khi nắng vương đồi,
Bái yún fú piao, xi yáng cán zhào,
想妳柔情晚霞留停！ / Nhớ em dịu hiền nắng chiều ngừng trôi!
Xiang ni róu qíng, wan xía líu tíng!
Mặc dù một số chữ chỉ được dịch thoát ý, không có "mot à mot" hay "word by word" gì cả, nhưng đã lột tả được hết ý của tác giả muốn gởi gấm trong lời ca.
Một số “Video” của bài “Nắng Chiều”
(Nhớ mở "Speakers!")
1- Dưới đây là lời ca bằng tiếng Phước Kiến (tiếng nói thông dụng ở Đài Loan) với giọng hát của ca sĩ Kỷ Lộ Hà như đã nói ở phần trên:
2- Đây là trình bày của Ca sĩ Hoàng Thanh Nguyên của Tân Gia Ba, hát bài “Nắng Chiều” (“Tình Ca Việt Nam”) với lời ca viết lại như sau:
黃清元 越南情歌Hoàng Thanh Nguyên hát VIỆT NAM TÌNH CA (Nắng Chiều)
我又來到湄公河邊，晚風依舊吹動河面，/ Tôi lại trở về bên bờ dòng Mê-Kông, Gió chiều vẫn thổi lay động mặt sông.
那樣美麗那樣迷戀，情人己離去多年。/ Sông đẹp là thế, mơ màng là thế, nhưng người yêu thì đã rời xa nhiều năm rồi.
我又來到舊日河邊，晚霞嬌艷吻著河面， / Tôi lại trở về bên bến sông xưa, ráng chiều đẹp đẽ như hôn lấy mặt sông .
那樣美麗那樣迷戀，情人己失去多年。 / Sông đẹp là thế mơ màng là thế, nhưng người yêu cũ đã đi mất bao năm rồi.
Điệp khúc:
往事一幕幕回到我眼前，/ Chuyện xưa cứ lần lượt hiện ra trước mắt tôi.
是夢景令人常懷念，夢景令人懷念。/ Là mộng ảo dễ khiến người tiếc nuối, mộng ảo nên khiến người tiếc nuối.
何日夢境再回到我眼前， / Không biết đến ngày nào cảnh mộng lại trở thành hiện thực trước mắt,
是真情令人長留戀，真情令人懷念。 / Thật dễ làm cho người ta lưu luyến mãi, làm cho người ta tiếc thương mãi .
我又來到湄公河邊，晚風依舊吹動河面， ( Lời của phần sau giống như lời của phần đầu.
那樣美麗那樣迷戀，情人己失去多年。
* (Những phần trên đây chỉ dịch nghĩa của lời viết lại bằng tiếng Hoa,
我又來到湄公河邊，晚風依舊吹動河面，
không phải là LỜI CA, nên không thể hát được!
那樣美麗那樣迷戀，情人己失去多年。)
3- Còn sau đây là lời HOA của bản nhạc "Nắng Chiều" của Lê Trọng Nguyễn với tựa đề là: “VIỆT NAM TÌNH CA” do nữ nghệ sĩ Thận Chi viết lời:
*Ghi Chú: Thận Chi tên thật là Khưu Tuyết Mai (邱雪梅,) bà đã cùng chồng là Quan Hoa Thạch (關華石) tổ chức đại nhạc hội "Quần Tinh Hội" ở Đài Loan suốt gần 3 thập niên 1950-1980.
作詞：慎芝 /Viết lời: Thận Chi
作曲：越南民歌 /Nhạc: “Việt Nam Tình Ca”
編曲：陳志遠 /Hòa âm: Trần Chí Viễn
(越南情歌) - Nắng Chiều hát như lời ở dưới đây.:
我又來到昔日海邊 /Tôi lại trở về bờ biển của ngày xưa,
海風依舊吹皺海面 /Gió biển vẫn làm cho mặt biển gợn sóng như xưa.
那樣熟悉 那樣依戀 /Thân thương là thế, quyến luyến là thế,
只有舊日人兒不見 /Chỉ có người xưa là không còn gặp lại.
不敢來到昔日海邊 /Tôi không dám trở lại bờ biển của ngày xưa,
海霞嬌艷擁著海面 /Nắng chiều thật đẹp như ôm ấp lấy mặt biển.
那樣熟悉 那樣依戀 /Thân thương là thế luyến lưu là thế,
只有故人離去多年 /Chỉ có cố nhân là đã biền biệt nhiều năm rồi!
ĐK
那往事 一幕幕到我眼前 /Chuyện xưa từng lớp từng lớp một như hiện ra trước mắt tôi,
是夢境還是幻想 令人常懷念 /Là mơ hay là ảo tưởng, đều khiến cho người ta luyến nhớ.
那夢境 何日能回到眼前 /Những chuyện mộng mơ, ngày nào mới thành hiện thực trước mắt.
你又在我的身邊 無限情纏綿 /Em lại đến bên tôi với muôn vàn quyến luyến.
不敢來到昔日海邊 /Giống như lời trên
海霞嬌艷擁著海面
那樣熟悉 那樣依戀
只有故人離去多年
ĐK
那往事 一幕幕到我眼前
是夢境還是幻想 令人常懷念
那夢境 何日能回到眼前
你又在我的身邊 無限情纏綿
不敢來到昔日海邊 /Giống như lời trên
海霞嬌艷擁著海面
那樣熟悉 那樣依戀
只有故人離去多年
4- Bản "Nắng Chiều" (NS Lê Trọng Nguyễn) Trình bày bởi Kim Anh & Doanh Doanh (Asia 48):
5- Dưới đây là bài hát "Nắng Chiều" của ca sĩ Dương Yến, lời hát đúng với bản nhạc chép tay của ĐCĐ kèm theo bên dưới và cũng đúng với những tập nhạc xuất bản ở Đài Loan được bày bán trên các dĩa hè của Quận 5 Chợ Lớn trong thập niên 60 - 70 của thế kỷ trước.
Dương Yến - "Nắng Chiều" (“Việt Nam Tình Ca”):
6- Cuối cùng mời tất cả quý vị cùng nghe bản "Nắng Chiều" của Lê Trọng Nguyễn với tiếng hát Ca sĩ Satsuki Midori (bằng tiếng Nhật):
Đỗ Chiêu Đức
